Vrijwilliger of niet?
Mag vrijwilligerswerk nu wel of niet als je werkloos bent en een uitkering van UWV ontvangt? Moet je het altijd melden? En waarom reageert de ene e-werkcoach hier anders op dan de andere? Een onderzoek waard vond cliëntenraadslid Frits Kramer en hij voegde daad bij het woord.
Frits startte zijn onderzoek naar aanleiding van een melding in de cliëntenraadsvergadering over een akkefietje rond het niet melden van traditioneel vrijwilligerswerk. ‘De persoon die dat vertelde, had bij zijn e-werkcoach hemel en aarde moeten bewegen om vrijwilligerswerk te mogen doen zonder in zijn uitkering gekort te worden. Dat zette mij aan het denken. Ik had zelf ook wel eens zo’n discussie gevoerd en vroeg mij af hoe het nu precies wettelijk geregeld is. Omdat ik daar in de wet niets over kon vinden, richtte ik mijn vraag aan de Juristen bij UWV. Daar kwam heel duidelijk naar voren dat er geen wettelijke meldingsplicht voor vrijwilligerswerk is, mits het maar om traditioneel vrijwilligerswerk gaat. Dus geen betaald werk bij sportverenigingen, clubs en kerken en dat er ook niet eerder voor dat werk is betaald. De timmerman die in zijn vrije tijd het clubhuis van de sportvereniging gaat verbouwen is in dit geval een duidelijk grijs gebied.’
Wel of geen sanctie
‘Geen probleem dus, zou je zeggen. Nou, dat zit toch even anders. De e-coach is namelijk wel verplicht te toetsen of vrijwilligerswerk betaalde arbeid niet verdringt of dat er voor vrijwilligerswerk betaald wordt. Toetsen kan alleen als je vrijwilligerswerk meldt. Daarom moet je vrijwilligerswerk bij UWV verplicht melden, anders krijg je een sanctie. Het onderwerp zelf is dus niet sanctiewaardig, maar als je niet meldt dat je vrijwilligerswerk doet kun je wel een sanctie krijgen. Dat klopt natuurlijk niet. Dat is hetzelfde als dat de politie zegt: je mag door groen licht rijden als je het meldt. Meld je dat niet, dan houden we je alsnog aan en krijg je een bekeuring. Komt nog bij dat de ene e-werkcoach zich daar strikt aan houdt en de andere niet. Hoe komt dat eigenlijk? Waarom is de ene enthousiast over vrijwilligerswerk en het zelfs goed voor je CV noemt, terwijl de andere zegt dat het een blokkade is op de weg naar betaald werk. Ook dat vonden wij een onderzoek waard.’
Zoek de verschillen
De cliëntenraad Noord wilde er niet meteen een ongevraagd advies van maken. In plaats daarvan kaartte zij het probleem bij de regiomanager Drenthe aan en werd een onderzoekscommissie in het leven geroepen. Naast Frits namen daaraan twee e-werkcoaches en cliëntenraadslid Harrie Klinker deel. ‘Uit het onderzoek bleek dat de informatie hierover op UWV.NL soms haaks staat op de werkinstructie van werkcoaches en de informatie in het handboek. Als je verder zoekt, lees je weer dat vrijwilligerswerk moet bijdragen naar duurzaam werk.’
Vervolgens werden de onderzoeksresultaten aan de regiomanager van Drenthe gepresenteerd. ‘Die heeft toegezegd onze bevindingen met het management van de drie noordelijke provincies te bespreken. Op die manier kan er dan iets worden gewijzigd aan de landelijke instructies voor de e-coaches. Hoe het daarmee staat, weet ik nog niet. Ik hoop wel dat ze het snel in gang zetten, zodat ook landelijk duidelijk wordt hoe UWV met vrijwilligerswerk omgaat en dus niet uit een soort bevoogding bepaalt of mensen wel of geen vrijwilligerswerk mogen doen. Het uiteindelijk doel is dat voor zowel de e-coach als de cliënt het al of niet uitvoeren van vrijwilligerswerk duidelijk en transparant op de website en in de werkinstructies te vinden zijn. ’
Wel of geen sanctie
‘Geen probleem dus, zou je zeggen. Nou, dat zit toch even anders. De e-coach is namelijk wel verplicht te toetsen of vrijwilligerswerk betaalde arbeid niet verdringt of dat er voor vrijwilligerswerk betaald wordt. Toetsen kan alleen als je vrijwilligerswerk meldt. Daarom moet je vrijwilligerswerk bij UWV verplicht melden, anders krijg je een sanctie. Het onderwerp zelf is dus niet sanctiewaardig, maar als je niet meldt dat je vrijwilligerswerk doet kun je wel een sanctie krijgen. Dat klopt natuurlijk niet. Dat is hetzelfde als dat de politie zegt: je mag door groen licht rijden als je het meldt. Meld je dat niet, dan houden we je alsnog aan en krijg je een bekeuring. Komt nog bij dat de ene e-werkcoach zich daar strikt aan houdt en de andere niet. Hoe komt dat eigenlijk? Waarom is de ene enthousiast over vrijwilligerswerk en het zelfs goed voor je CV noemt, terwijl de andere zegt dat het een blokkade is op de weg naar betaald werk. Ook dat vonden wij een onderzoek waard.’
Zoek de verschillen
De cliëntenraad Noord wilde er niet meteen een ongevraagd advies van maken. In plaats daarvan kaartte zij het probleem bij de regiomanager Drenthe aan en werd een onderzoekscommissie in het leven geroepen. Naast Frits namen daaraan twee e-werkcoaches en cliëntenraadslid Harrie Klinker deel. ‘Uit het onderzoek bleek dat de informatie hierover op UWV.NL soms haaks staat op de werkinstructie van werkcoaches en de informatie in het handboek. Als je verder zoekt, lees je weer dat vrijwilligerswerk moet bijdragen naar duurzaam werk.’
Vervolgens werden de onderzoeksresultaten aan de regiomanager van Drenthe gepresenteerd. ‘Die heeft toegezegd onze bevindingen met het management van de drie noordelijke provincies te bespreken. Op die manier kan er dan iets worden gewijzigd aan de landelijke instructies voor de e-coaches. Hoe het daarmee staat, weet ik nog niet. Ik hoop wel dat ze het snel in gang zetten, zodat ook landelijk duidelijk wordt hoe UWV met vrijwilligerswerk omgaat en dus niet uit een soort bevoogding bepaalt of mensen wel of geen vrijwilligerswerk mogen doen. Het uiteindelijk doel is dat voor zowel de e-coach als de cliënt het al of niet uitvoeren van vrijwilligerswerk duidelijk en transparant op de website en in de werkinstructies te vinden zijn. ’
