De Tijdelijke Commissie Uitvoeringsorganisaties (TCU) doet onderzoek naar de oorzaken van problemen bij uitvoeringsorganisaties en het verlies van de menselijke maat daarbij. In de zomer was de vraag gesteld of de voorzitter van de Centrale Cliëntenraad (hierna CC) uitgenodigd wilde worden voor een verhoor omtrent UWV. Op 25 september was het zover. Tezamen met UWV-medewerkers vond dit 1ste verhoor plaats achter gesloten deuren. Zo’n commissie brengt dan voor zichzelf in kaart wie voor het openbare verhoor van november uitgenodigd zal worden. Vrij snel na het besloten verhoor, kwam de vraag om ook bij het openbare deel te verschijnen.

Position papers

Dat betekende dat de heer Cor Burgmeyer, waarnemend directeur van Klant & Service (de divisie waar cliëntenparticipatie onder valt) en ik op 6 november weer tegenover de commissie zaten om vragen te beantwoorden. In de week vooraf hadden al andere verhoren plaatsgevonden en de CC was erg onder de indruk van de toegevoegde waarde van zogenaamde position papers. Dat zijn memo’s met stellingname, waardoor de commissie gedetailleerder zou kunnen inzoomen op bepaalde standpunten. Op die manier kon de betrokken persoon of instantie ook meer onder de aandacht brengen van de commissie dan alleen sec de antwoorden in het uur van het verhoor.

Er was enkele dagen voor de verhoordag bij de griffie van de Tweede Kamer/TCU nagegaan of het nog zinvol was om een position paper toe te zenden en de CC was blij met het antwoord: Zeker! De CC ging aan de slag. Enkele dagen later lag er een gezamenlijke notitie waarin aangegeven werd hoe de CC tegen UWV, maar ook tegen het politieke proces aankijkt. 

Kansen pakken

Vooraf was misschien wel de meest gestelde vraag of ik zenuwachtig was. Het antwoord was steeds: neen, tenslotte weet je over UWV meer dan zij die de vragen stellen. Het is gewoonweg kansen pakken bij de vragen. Maar als je dan zo’n streng bewaakt overheidsgebouw instapt met een combinatie van beveiligingsregels en covid-19 regels, heeft het toch iets ongemakkelijks.

Gelukkig waren de vragen vanuit de commissie open en kreeg ik volop de mogelijkheid om voorbeelden vanuit de cliënt te geven. Voorbeelden van vragen die we kregen zijn:

• Als er dingen misgaan bij UWV, hoe komt die informatie tot u?
• Hoe gaat UWV om met mensen die door UWV in de knel terecht komen?
• Wat zou de politiek en/of UWV moeten oppakken om mensen in de schuldsanering te helpen?
• Hoe verlopen uitvoeringstoetsen?
• Waar ziet u verbetermogelijkheden in de communicatie tussen UWV, ministerie en Kamer rondom wetgevingstrajecten?

Het maken van een position paper hielp niet alleen in de voorbereiding, maar bracht zeker ook rust. Tenslotte hoefde je niet alles in het verhoor van 60 minuten te proppen. 

Speerpunten

Onze vooraf vastgestelde speerpunten kwamen zeker aan bod. Dan heeft de CC het bijvoorbeeld over:

• De menselijke maat is verminderd door een voortdurende digitalisering. Maar die digitalisering is oorzakelijk wel verbonden met de vele bezuinigingsrondes door de jaren heen vanuit de politiek.
• Wees er als Kamer alert op dat UWV een uitvoeringsorganisatie is en de wet in de Kamer gemaakt wordt. Het is dan ook vreemd om UWV erop aan te kijken als de bonus van een Wajonger na een dienstverband van 12½ jaar voor de volle 100% gekort wordt door UWV. Zo staat het in de wet. We zien Kamerleden dan de media opzoeken om UWV aan te spreken en schande te roepen. Niet terecht en slecht voor UWV als organisatie, haar personeelsleden, maar zeker ook voor de cliënten van UWV.
• Als je naar de bekostiging van de werkprocessen kijkt, is het ook onmogelijk om UWV aan een 0-fouten beleid te houden. UWV haalt door de jaren heen de prestatie-indicatoren; er is daarbij al rekening gehouden met enige foutmarge. Reken ze dus niet af op een incident; hoe vervelend ook.
• UWV mag in de optiek van de CC ambitieuzer zijn.

Ambitieuzer als we kijken naar discretionaire bevoegdheden (de bevoegdheid om in concrete gevallen naar “eigen inzicht” een besluit te nemen) ten gunste van de burger. Denken vanuit de burger en niet alleen vanuit de wet.
Ambitieuzer door een grotere rol in het voortraject van wetgeving. Niet richten op de technische uitvoerbaarheid, maar de Kamerleden informeren over de gevolgen voor (groepen) burgers, zodat de schaduwkanten van wetgeving in een eerder stadium worden meegenomen in besluitvorming.

Als u geïnteresseerd bent in de position paper van de CC dan kunt u deze opvragen door een mail te sturen naar centrale@clientenraad-uwv.nl.

U kunt het verhoor ook terugzien via deze link.

Frens Lemeer